Skip to main content

       Dziewiętnastoletni Henryk Sienkiewicz spędził w leżącym na skraju Płońska Poświętnem rok swojego życia - od sierpnia 1865 roku do sierpnia 1866 roku.
W chwili przyjazdu Sienkiewicza, wieś zamieszkiwało około 180 mieszkańców, którzy swe produkty rolne sprzedawali w Płońsku, ważnym, dzięki położeniu na szlaku wiodącym do Gdańska, Królewca i Warszawy; ośrodku rzemieślniczHENRYK SIENKIEWICZo-handlowym Północnego Mazowsza. Wieś Poświętne była dawniej własnością kościelną, stąd jej nazwa, wywodząca się przypuszczalnie od wchodzących w skład uposażenia duchowieństwa nadziałów ziemi, tzw. "włók kościelnych". Była też jednym z najstarszych ośrodków osadniczych Północnego Mazowsza.

 Po przyjeździe do Poświętnego Sienkiewicz zamieszkał w pokoiku na facjatce parterowego dworu Weyherów, wokół którego rozciągał się gęsto poszyty, stary park, graniczący z doliną rzeki Płonki.

Murowany dwór zbudowano w połowie XIX wieku; według tradycji ustnej w 1863 r. został skonfiskowany prawowitym właścicielom i tytułem donacji przekazany przez władze rosyjskie nieznanemu bliżej generałowi. Dzierżawcą majątku poświęckiego został Klemens Mścichowski, zięć Karola Weyhera, syna jednego z potomków Clausa Weyhera. Claus Weyher, protoplasta rodu, właściciel majątku Gniszewo koło Tczewa, był dziadem biskupa kamieńskiego Marcina i pradziadem założyciela Weyherowa, Jakuba. Weyherowie byli potomkami znanej rodziny kaszubskiej, której początki sięgają XVI wieku.


 

Po upadku powstania styczniowego, dzierżawcą majątku został jeden z synów Karola, Ludwik DWOERK SIENKIEWICZÓWKAWeyher (1827-1884)- obywatel ziemski, właściciel majątku Dzierzążnia i dziedzic majątku Skarżyn. Wraz z żoną Aleksandrą z Kotarskich i dziećmi- Heleną, Eugenią, Stanisławem, Wiktorem, Janem i Karolem, zamieszkał w poświęckim dworze i gospodarował w nim aż do swojej śmierci w 1884 roku. W 1919 roku kolejnym dzierżawcą majątku został Stanisław - wychowanek Sienkiewicza z okresu jego pobytu w domu Weyherów.


Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wszystkie majątki donacyjne przeszły na własność skarbu państwa, zaś w 1923 roku, decyzją Sejmiku Płońskiego, utworzono w dworku w Poświętnem Ognisko Kultury Rolnej i Zakładu Doświadczalnego. Ognisko od początku było liczącym się w kraju centrum nowoczesnej myśli agrarnej, w którym wdrażano najnowsze rozwiązania i popularyzowano je w szerokich kręgach społeczności wiejskiej.

W latach powojennych, w wyniku decyzji administracyjnych, ośrodek przechodził kolejne zmiany organizacyjne. Zakład Doświadczalny (1945-1956) został przekształcony w Rolniczy Rejonowy Zakład Doświadczalny (1956-1975) a następnie w Wojewódzki Ośrodek Postępu

Rolniczego (1975-1990), Ośrodek Doradztwa Rolniczego (1991- 1998) aż do powołania w 1999 roku Regionalnego Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich.
Od stycznia 2005 roku funkcjonuje w strukturach Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Warszawie.
Ośrodek z powodzeniem kontynuował i kontynuuje naukowe i oświatowe tradycje ogniska kultury rolnej, utworzonego na bazie gospodarstwa dzierżawionego przez Ludwika Weyhera, którego rodzina zamieszkiwała we dworze do wybuchu I wojny.

Zabytkowy dwór zwany Sienkiewiczówką został w latach 1960-1961 częściowo rozebrany, a na jego fundamentach wystawiono, z zachowaniem dawnego układu, obecny budynek. W 1980 r. zespół podworski składający się z dworu, układu zieleni (parku północnego i parku południowego) oraz 2 łączących je alei w Płońsku został wpisany do rejestru zabytków, a w 2004 r. do księgi zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego.

Dla upamiętnienia pobytu Henryka Sienkiewicza w Poświętnem, Miasto nazwało jego imieniem ulicę, będącą dawniej trasą jego spacerów w stronę Płońska. W roku 1963 na budynku podworskim w Poświętnem odsłonięto tablicę upamiętniającą związki pisarza z Poświętnem, a w 1967 r. został patronem najstarszej szkoły średniej - Liceum Ogólnokształcącego. Obecnie przed gmachem szkoły znajduje się pomnik Sienkiewicza dłuta artysty rzeźbiarza Mirosława Smorczewskiego, odsłonięty w 1987 r. Tradycją szkoły stały się uroczyście obchodzone Dni Patrona, które odbywają się w każdą rocznicę śmierci pisarza. Również Miejska Biblioteka Publiczna w Płońsku nosi imię Henryka Sienkiewicza od listopada 1977 roku. Postanowienie o nadaniu Bibliotece imienia pierwszego polskiego laureata Literackiej Nagrody Nobla przyjęto rok wcześniej, w 60. rocznicę śmierci pisarza. W 2006 r. z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Ziemi Płońskiej przy współpracy partnerów projektu: MODR w Warszawie Oddział Poświętne w Płońsku, Miejskiej Biblioteki Publicznej im. H. Sienkiewicza w Płońsku, I Liceum Ogólnokształcącego im. H. Sienkiewicza w Płońsku, Urzędu Miasta w Płońsku oraz innych instytucji i organizacji, uroczyście otwarto TURYSTYCZNY SZLAK SIENKIEWICZOWSKI.

Przyległa do Alei Lipowej alejka w zabytkowym parku w Poświętnem, została nazwana Alejką Oleńki na pamiątkęZABYTKOWY KAMIEŃ
pobytu Henryka Sienkiewicza w Poświętnem. Postawiono przy niej zabytkowy kamień, na którym napis brzmi:

 

„Dokąd zmierzasz, Człowieku....
Henrykowi Sienkiewiczowi w 140 rocznicę Jego pobytu w Poświętnem - Płońszczanie".
Opracowała na podstawie zbiorów Pracowni Dokumentacji Dziejów Miasta
oraz MODR w Warszawie Oddział Poświętne w Płońsku
- Danuta Kucińska
Więcej informacji o Turystycznym Szlaku Sienkiewiczowskim w Płońsku na stronie:
www.powiat-plonski.pl